Prawie każdy ma jakieś przyzwyczajenia. Pani X układa książki alfabetycznie, a Pan Y wkłada swoje skarpety do specjalnych przegródek w szufladzie. Myślę też, że wielu z nas miało okazję doświadczyć przelotnych natręctw w formie nękających myśli o niewyłączonym żelazku czy też niezamkniętych drzwiach do mieszkania. I nic w tym na pozór nie jest szczególnego. Bywa jednak, że przyzwyczajenia i przelotne natręctwa przeradzają się w ciężką chorobę.
Nerwica natręctw zwana we współczesnej psychopatologii zespołem obsesyjno – kompulsyjnym (Obsessive Compulsive Disorder) to zaburzenie objawiające się natrętnymi myślami (obsesjami), które wywołują niepokój i uporczywie powtarzanymi czynnościami (kompulsjami), które ten niepokój mają stłumić.
W rozwiniętej nerwicy natręctw objawy ulegają tak znacznemu nasileniu, iż nie pozwalają choremu na normalne funkcjonowanie. Osoba dotknięta schorzeniem uporczywie wykonuje czynności, które w jej mniemaniu zniwelują niepokojące myśli. Jest przy tym świadoma ich absurdalnego charakteru i wstydząc się tych nietypowych często zachowań nie wychodzi z domu. Dezorganizuje tym samym swoje dotychczasowe życie i traci kontakt z otoczeniem.
Myśli natrętne mają różnoraką tematykę i wiążą się najczęściej ze strachem przed chorobą lub śmiercią własną lub bliskiej osoby, ze strachem o zrobieniu komuś krzywdy; mają treści bluźniercze, religijne, seksualne. Często dotyczą czystości, porządku i symetrii.
Z kolei kompulsje – czynności, które podejmuje chory w następstwie obsesji, mogą powodować, ze zwykłe codzienne ubieranie się czy mycie przybierają formę swoistego rytuału trwającego godzinami. Osoba cierpiąca na tego rodzaju zaburzenie ma bowiem przymus nieustannego sprawdzania siebie i odczuwa duży dyskomfort, napięcie nierzadko lęk w przypadku zaniedbania któregoś z elementów „rytuału”. Precyzyjne wykonanie danej czynności przynosi chwilową ulgę po czym pojawia się konieczność jej powtórzenia.
Najczęstszymi przejawami zachowań kompulsyjnych to mycie i odkażanie rąk, często tak uporczywe, że prowadzi do chorób czy też uszkodzeń skóry; sprawdzanie drzwi według sobie znanego tylko schematu, odliczanie na głos konkretnego szyku wyrazów itp.
Nierzadko spotykanym objawem zespołu obsesyjno – kompulsyjnego jest natrętne zbieractwo. Gromadzenie przedmiotów, które nie mają wartości kolekcjonerskiej, a raczej status śmieci doprowadza w skrajnych przypadkach do przepełnienia domostw do tego stopnia, że stanowią zagrożenie epidemiologiczne dla sąsiadów.
Jest kilka teorii na przyczyny powstawania nerwicy natręctw. Pierwsza wiązana jest z nieprawidłowościami neuroprzekaźnika zwanego serotoniną. Aby sygnał chemiczny w komórce nerwowej z jednego neuronu mógł dotrzeć do drugiego, owa serotonina musi połączyć się z receptorami na ich powierzchni. Badania dowodzą, że receptory serotoniny u chorych na nerwicę natręctw są niewystarczająco stymulowane.
Kolejne teorie mówią o : przyczynach neurologicznych - opisując zaburzenia obsesyjno – kompulsyjne jako następstwo udaru mózgu, epilepsji czy zespołu Tourette'a.
Przyczynach psychologicznych gdzie obsesje i kompulsje są formą obrony przed myślami i pragnieniami, które są sprzeczne u pacjenta z uznanymi przez niego wartościami i zasadami moralnymi oraz o przyczynach genetycznych.
Nerwica natręctw, na którą cierpi od dwóch do trzech procent populacji, jest bardzo ciężkim i trudnym do wyleczenia zaburzeniem. Najgorszą z form pomocy jaką możemy zaoferować to wykonywanie za chorego jego „ rytuałów”. Takie postępowanie doprowadza do stanu gdzie natręctwa chorego kierują całą rodziną. Ważne by osoby wspierające chorego umiały się stanowczo ale bez emocji przeciwstawić takim zachowaniom.
Dobre rokowania w tej trudnej chorobie daje leczenie skojarzone. Farmakologiczne z wykorzystaniem leków stosowanych w leczeniu depresji, psychoterapeutyczne oraz wsparcie najbliższego otoczenia pamiętającego o edukacji i współpracy z psychiatrą i psychologiem.
Renata Englart Janosz
Na zlecenie Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
„Czas aktywności szansą na zmiany. Projekt realizowany na terenie Gminy Kęty.”
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
